Halil Hamid Paşa, 1736 tarihinde Ispartada dünyaya gelmiştir. Babası, XVIII. yüzyılın ilk yarısından itibarenvezir olarak Isparta ve çevresinde mutasarrıflık eden Burdur'lu Çelik Mehmet Paşa'nın hazinedarlığını ve kapı kethüdalığını yapmış olan Elhaç Mustafa Ağa, annesi Isparta'nın Çelebiler Mahallesinden Zeynep Hanımdır. Mustafa Ağa, Çelik Mehmet Paşa' nın şark vilayetlerine vali olarak atanmasından sonra onun mahiyetinde şark' a gitmiş, Zeynep Hanım ise o sırada dokuz yaşında bulunan oğlu Halil Hamid'le birlikte Isparta'daki evlerinde ikamete başlamıştır. Halil Hamid ilk tahsilini Burdur ve Ispartada yapmıştır. Mustafa Ağa, 1762 tarihinde Çelik Mehmet Paşa'nın Aydın Valiliğine atanmasından sonra, görevinden ayrılmış, ailesi ile birlikte istanbul'a yerleşerek ticaret hayatına atılmıştır.İstanbul'da bir yandan tahsiline devam eden Halil Hamid, diğer yandanda arzuhalcilik yaparak geçimini temine çalışmıştır. Bu arada güzel yazıları ile Sadrazam Koca Ragıp Paşa'nın dikkatini çekmiş ve bunun sonucu olarakta âmedi kalemine girmeye muvaffak olmuştur. Daha sonraları sırası ile; kalem amirliği, âmedicilik, büyük teskerecilik, reis-ül küttablık, sadrazam kethüdalığı ve sadrazamlık makamlarına getirilmiştir. Halil Hamid Paşa faal, cesur, zeki, güleryüzlü , cömert ve aynı zamanda kudretli bir dil ve kaleme sahipti.
1782 de sadrazam olduğu zaman Osmanlı imparatorluğu içte ve dışta çok güç dönemler yaşamakta idi. Devlet, mali gücünü kaybetmiş, orduda disiplin, idarede otorite, toprak, tımar ve zeamet idaresinde düzen kalmamıştır. Önce ithalat işlerine el atmış, dışarıdan kumaş alımını yasaklayarak yerli kumaş ve aba giyilmesini mecbur etmiştir. Zirai üretimi arttırmayı düşünerek, ordu masralarında tasarruflara girilmiştir. Yeniçeri ocağından rüşveti kaldırmıştır. Evvelce mevcut olan lağımcı ve kumbaracı ocaklarını, tersaneyi ıslah ve donanmayı takviye ettiği gibi, sür'at topçularının daha iyi yetiştirmesine çalışmış, mühendis subay ihtiyacının karşılanması için Hendesehane'yi açmıştır.Bu gibi ıslahat ve icrahatları, bazı menfaatperest devlet adamlarını ve menfaatlerine set çekilen zümreleri harekete geçirmiştir. O'nu, "Padişah I. Abdulhamit'in yerine veliaht Selim'i padişahlığa geçirmek" teşebbüslerine giriştiği gerekçesiyle sadrazalık makamından azlettirmişlerdir. 31 Mart 1785 tarihinde azledilen Halil Hamid Paşa'nın bütün malları müsadere edilmiş ve Gelibolu'ya sürülmüştür. Daha sonra nakledildiği Bozcaada'da 17 Mayıs 1785 tarihinde öldürülmüş ve istanbul Karacaahmet mezarlığına defnedilmiştir. Osmanlı imparatorluğunun en buhranlı devrinde, iki sene dört ay müddetle sadrazamlık yapan ve 49 yaşında öldürülen Halil Hamid Paşa, okul, cami, kütüphane, çeşme gibi eserler yaptırmış, istanbul, Isparta ve Kayseri Kütüphanelerine kitaplar vakfetmiştir.